یکی از اعتراضات مشهور بر قرآن این است که اسلامستیزان می
گویند: «طبق تازینامه، الله انسانها را گمراه می کند.» گذشته از اینکه به گمراه
شدنِ انسان توسط خدا، در کتب مقدسۀ سایر ادیان نیز اشاره شده است، به طور اساسی،
هر کسی توسط قرآن دچار گمراهی نمی شود:
1.وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ
ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لا يَزيدُ الظَّالِمينَ إِلاَّ خَساراً
(82اسرا): و ما آنچه از قرآن فرستيم شفا (ى دل) و رحمت (الهى) براى اهل
ايمان است و ظالمان را به جز زيان (و شقاوت) چيزى نخواهد افزود
چرا ظالمان نتيجه معكوس مىگيرند؟
نه تنها در اين آيه كه در بسيارى ديگر از آيات قرآن مىخوانيم
دشمنان حق بجاى اينكه از نور آيات الهى دل و جان خود را روشن سازند و تيرهگيها را
بزدايند، بر جهل و شقاوتشان افزوده مىشود.
اين به دليل آنست كه خميرمايه وجودشان بر اثر كفر و ظلم و نفاق
به شكل ديگرى درآمده، لذا هر جا نور حق را مىبينند به ستيز با آن برمىخيزند، و اين
مقابله و ستيز با حق، بر پليدى آنها مىافزايد، و روح طغيان و سركشى را در آنها تقويت
مىكند.
يك غذاى نيرو بخش را اگر به عالم مجاهد و دانشمند مبارزى بدهيم
از آن نيروى كافى براى تعليم و تربيت و يا جهاد در راه حق مىگيرد، ولى همين غذاى نيروبخش
را اگر به ظالم بيدادگرى بدهيم از نيروى آن براى ظلم بيشتر استفاده مىكند، تفاوت در
غذا نيست، تفاوت در مزاجها و طرز تفكرها است!
2.«أَمَّا
الَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ
بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفَاسِقِينَ»[1]
(و اما آنها كه راه كفر را پيموده اند، (اين موضوع را بهانه كرده) مى گويند: «منظور
خداوند از اين مثل چه بوده است؟!» (آرى،) خدا جمع زيادى را با آن گمراه، و گروه بسيارى
را هدايت مى كند ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى سازد).
هدايت و ضلالت در قرآن به معنى اجبار بر انتخاب راه درست يا
غلط نيست، بلكه به شهادت آيات متعددى از خود قرآن" هدايت" به معنى فراهم
آوردن وسائل سعادت و" اضلال" به معنى از بين بردن زمينه هاى مساعد است،
بدون اينكه جنبه اجبارى به خود بگيرد.
و اين فراهم ساختن اسباب (كه نام آن را توفيق مىگذاريم) يا
بر هم زدن اسباب (كه نام آن را سلب توفيق مى گذاريم) نتيجه اعمال خود انسانها است
كه اين امور را در پى دارد، پس اگر خدا به كسانى توفيق هدايت مى دهد و يا از كسانى
توفيق را سلب مى كند نتيجه مستقيم اعمال خود آنها است.
اين حقيقت را در ضمن يك مثال ساده مى توان مشخص ساخت هنگامى
كه انسان از كنار يك پرتگاه يا يك رودخانه خطرناك مى گذرد هر چه خود را به آن نزديكتر
سازد جاى پاى او لغزنده تر و احتمال سقوطش بيشتر و احتمال نجات كمتر مى شود و هر
قدر خود را از آن دور مى سازد جاى پاى او محكمتر و مطمئنتر مى گردد و احتمال سقوطش
كمتر مى شود، اين يكى هدايت و آن ديگرى ضلالت نام دارد.[2]
3. در آیه 5 سوره صف آمده است: فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ
اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ: پس چون [از حق] برگشتند خدا دلهايشان را برگردانيد و خدا
مردم نافرمان را هدايت نمى كند
این گمراهی بر اساس نص صریح قرآن کریم، در پی فسق افراد است
و فسق، گناه تعمدی است.
مرحوم علامه می فرمایند:
"گـمـراه كـردن خـدا هـم هـيـچ وقـت ابـتـدايـى
نـيـسـت. و ايـنـكـه فـرمـوده : (يضل به كثيرا و يهدى به كثيرا و ما يضل به الا الفاسقين
) به خوبى گوياى اين حـقـيـقـت كـه گـمـراه كـردن خـدا بـه وسـيله قرآن كريم از باب
مجازات فاسقان به خاطر فسقشان است، و گرنه ساحت خداى عزوجل منزه از آن است كه ابتدائا
و بدون جرم كسى را ازاغه و اضلال كند."[3]
بنابراین فراز پایانی آیه 5 سوره مبارکه صف ، مستند مورد نظر
شما از ایات شریفه خواهد بود .
[1] - سوره بقره، آیه26.
[2] - تفسير نمونه، ج1، ص 152.
[3]- ر.ک: تفسیر المیزان ، ذیل ایه 5 سوره صف
