پرسش: با توجه به آیه 26 سوره نور، «الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ
وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ»
چگونه زن طیبه ای چون همسر فرعون، به مرد خبیثی چون فرعون رسید؟
پاسخ:
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام واحترام
خوب خوبی را کند جذب این بدان طیبات و طیبین بر وی بخوان
در جهان هر چیز چیزی جذب کرد گرم گرمی را کشید و سرد و سرد
قسم باطل باطلان را می‌کشند باقیان از باقیان هم سرخوشند
ناریان مر ناریان را جاذب‌اند نوریان مر نوریان را طالب‌اند
«الخَْبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَ الْخَبِيثُونَ
لِلْخَبِيثَاتِ وَ الطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَ الطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُوْلَئكَ
مُبرََّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيم»[1] (زنان ناپاك
از آن مردان ناپاكند، و مردان ناپاك نيز به زنان ناپاك تعلّق دارند و زنان پاك از آن
مردان پاك، و مردان پاك از آن زنان پاكند! اينان از نسبتهاى ناروايى كه (ناپاكان) به
آنان مىدهند مبرّا هستند و براى آنان آمرزش (الهى) و روزى پرارزشى است).
آیه فوق بيان يك سنت طبيعى در جهان آفرينش مى باشد كه تشريع
نيز با آن هماهنگ است.
" خبيثات" و" خبيثون" كيانند؟
در اينكه منظور از" خبيثات" و" خبيثين"
و همچنين" طيبات" و" طيبين" در آيه مورد بحث كيست؟ مفسران بيانات
مختلفى دارند:
1- گاه گفته شده منظور سخنان ناپاك و تهمت و افترا
و دروغ است كه تعلق به افراد آلوده دارد و به عكس سخنان پاك از آن مردان پاك و با تقوا
است، و" از كوزه همان برون تراود كه در او است".
2- گاه گفته مى شود" خبيثات" به معنى"
سيئات" و مطلق اعمال بد و كارهاى ناپسند است كه برنامه مردان ناپاك است و به عكس"
حسنات" تعلق به پاكان دارد.
3-" خبيثات" و" خبيثون" اشاره
به زنان و مردان آلوده دامان است، به عكس" طيبات" و" طيبون" كه
به زنان و مردان پاكدامن اشاره مى كند و ظاهرا منظور از آيه همين است، زيرا قرائنى
در دست است كه معنى اخير را تاييد مى كند:
الف- اين آيات به دنبال آيات افك و همچنين آيه الزَّانِي لا
يَنْكِحُ إِلَّا زانِيَةً أَوْ مُشْرِكَةً وَ الزَّانِيَةُ لا يَنْكِحُها إِلَّا زانٍ
أَوْ مُشْرِكٌ وَ حُرِّمَ ذلِكَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ آمده و اين تفسير هماهنگ با مفهوم
آن آيات است.
ب- جمله أُولئِكَ مُبَرَّؤُنَ مِمَّا يَقُولُونَ:" آنها
(زنان و مردان پاكدامن) از نسبتهاى ناروايى كه به آنان داده مىشود منزه و پاكند"
قرينه ديگرى بر اين تفسير مىباشد.
ج- اصولا قرينه مقابله خود نشانه اين است كه منظور از خبيثات
جمع مؤنث حقيقى است و اشاره به زنان ناپاك است در مقابل" خبيثون" كه جمع
مذكر حقيقى است.
د- از همه اينها گذشته در حديثى از امام باقر ع و امام صادق
ع نقل شده كه" اين آيه همانند" الزَّانِي لا يَنْكِحُ إِلَّا زانِيَةً أَوْ
مُشْرِكَةً" مى باشد، زيرا گروهى بودند كه تصميم گرفتند با زنان آلوده ازدواج
كنند، خداوند آنها را از اين كار نهى كرد، و اين عمل را ناپسند شمرد"»
ه- در روايات كتاب نكاح نيز مىخوانيم كه ياران امامان، گاه
سؤال از ازدواج با زنان" خبيثة" مىكردند كه با جواب منفى روبرو مى شدند،
اين خود نشان مىدهد كه" خبيثة" اشاره به زنان ناپاك است نه" سخنان"
و نه" اعمال" ناپاك[2].
بدون شك قانون" نوريان مر نوريان را طالبند" و"
ناريان مر ناريان را جاذبند" و ضرب المثل معروف" كند همجنس با همجنس پرواز
اشاره به يك سنت تكوينى است كه" ذره ذره موجوداتى را كه در ارض و سما است در بر
مىگيرد كه جنس خود را همچو كاه و كهرباء جذب مىكنند".
به هر حال همه جا همنوعان سراغ همنوعان مىروند و هر گروه و
هر دستهاى با همسنخان خود گرم و صميمىاند.
اما اين واقعيت مانع از آن نمی شود كه آيه بالا همانند آيه"
الزَّانِيَةُ لا يَنْكِحُها إِلَّا زانٍ أَوْ مُشْرِكٌ" اشاره به يك حكم شرعى
باشد كه ازدواج با زنان آلوده حد اقل در مواردى كه مشهور و معروف به عمل منافى عفتند
ممنوع است.
در اينجا سؤالى مطرح است و آن اينكه در طول تاريخ يا در محيط
زندگى خود گاه مواردى را مىبينيم كه با اين قانون هماهنگ نيست، به عنوان مثال در خود
قرآن آمده است كه همسر نوح و همسر لوط زنان بدى بودند و به آنها خيانت كردند (سوره
تحريم آيه 10) و در مقابل، همسر فرعون از زنان با ايمان و پاكدامنى بود كه گرفتار چنگال
آن طاغوت بى ايمان گشته بود (سوره تحريم آيه 11).
در پاسخ علاوه بر اينكه هر قانون كلى استثناهايى دارد بايد
به دو نكته توجه داشت:
1- در تفسير آيه گفتيم كه منظور اصلى از"
خباثت" همان آلودگى به اعمال منافى عفت است و" طيب" بودن نقطه مقابل
آن مىباشد، به اين ترتيب پاسخ سؤال روشن مىشود، زيرا هيچيك از همسران پيامبران و
امامان به طور قطع انحراف و آلودگى جنسى نداشتند، و منظور از خيانت در داستان نوح و
لوط جاسوسى كردن به نفع كفار است نه خيانت ناموسى.
2- از اين گذشته همسران پيامبران و امامان در
آغاز كار حتى كافر و بى ايمان هم نبودند و گاه بعد از نبوت به گمراهى كشيده مىشدند
كه مسلما آنها نيز روابط خود را مانند سابق با آنها ادامه نمى دادند، همانگونه كه همسر
فرعون در آغاز كه با فرعون ازدواج كرد به موسى(علیه السلام) ايمان نياورده بود، اصولا
موسى هنوز متولد نشده بود، بعدا كه موسى(علیه السلام) مبعوث شد ايمان آورد و چارهاى
جز ادامه زندگى توام با مبارزه نداشت مبارزهاى كه سرانجامش شهادت اين زن با ايمان
بود.[3]
و من الله التوفیق
پی نوشت:
[1] - سوره نور،آیه26.
[2] - تفسير نمونه، ج14، ص: 422-423.
[3] - تفسير نمونه، ج14، ص 425.
